Plastik Döşeme Kaplama Malzemeleri

Plastik esaslı malzemeler grubunun ısı etkisinde gösterdikleri davranışlara göre; termoplastikler sınıfına giren PVC, kendi kapsamında sınıflandırılacak olursa; söz, konusu sınıflandırmayı şu kriterlere göre yapmak mümkündür:

1- Yapılarına göre,

• Asbestli (az esnek)

• Esnek

2- Yapılışlarına göre,

• Tek katlı (Homojen Vinil)

• Çok katlı (Heterojen Vinil)

3- Biçimlerine göre,

• Karo( Kare, Dikdörtgen )

• Rulo

• Levha

4- Boyutlarına göre,

• Standart boyutlu

• Özel boyutlu

PVC, karo şeklinde ve rulo şeklinde olmak üzere 2 türlü uygulanır.

PVC Karoların Uygulanması: PVC karolar homojen tek bir tabaka halindedirler. PVC yer karoları doğrudan doğruya PVC’den üretilebildiği gibi içerisine kalker tozu, asbest lifi gibi dolgu maddeleri değişik oranlarda katılarak farklı niteliklerde de üretilebilir. PVC oranı yükseldikçe malzeme esnekleşir ve aşınma dayanımı artarak kırılganlığı azalır. Dolgu malzemesi yükseldikçe kırılganlığı artmakta ve aşınma dayanımı azalmaktadır. Bu karolar 1.8 ve 2 mm olarak iki ayrı kalınlıkta ve yaygın olarak 25*25, 30*30, 50*50 cm gibi boyutlarda ya da daha büyük boyutlarda özel olarak üretilmektedir. Piyasada 50 adetlik karolardan oluşan paketler halinde bulunmaktadır. Son zamanlarda asbest lifleri bileşimden çıkarılmış, yerine cam elyafı ve diğer sentetik elyaf (polyester gibi) katılarak karolar güçlendirilmeye çalışılmıştır. Desen özellikleri çok geliştirilmiş olup, hemen her malzeme görünümünde desenler oluşturulmuştur. Bunların niteliği yüksek olanlarının oluşumunda birkaç kat PVC katmanı kullanılmıştır. En üstte bulunan aşınma tabakası saydam özel bir vinil kaplamasıyla oluşturulmaktadır.

PVC karoların uygulanması için üst yüzü çimentoca zengin mala perdahlı bir şap üzerine taraklı özel alayla eşit miktarlarda özel bitümlü yapıştırıcısı yayılır. Uçucu maddelerin buharlaşması için bir süre beklendikten sonra karolar derz bırakılmaksızın yan yana getirilerek döşenir. Karolar soğuk olarak ya da şalümo alevinde ısıtılarak da uygulanabilir. Uygulamadan itibaren kaplamanın iki hafta süreyle suyla yıkanmaması gerekir. Yüzeyi muşamba cilasıyla iyi bir şekilde cilalanmalıdır. Herhangi bir desen söz konusu olmayan uygulamalarda dik açılı köşeden başlanmalıdır. Farklı renkteki karolarla bir desen oluşturmak söz konusu olduğunda ise, mekânın orta yerinden başlayarak kenarlara doğru bir uygulama tercih edilmektedir. Temizliği sırasında, yapıştırıcıyı çözecek değişik çözücülerin hiçbir şekilde yüzey üzerine dökülmemesi ve kullanılmaması gerekmektedir.

PVC Ruloların Uygulanması: PVC kaplamalar 2, 3 ve 4 m eninde rulolar halinde de üretilmektedirler. Bu durumda rulolar döşenecek zemine serildikten sonra iki hafta süreyle o mekânın sıcaklık ve nem koşullarına uyum sağlaması için beklenir. Böylece malzeme kendini o mekânın koşullarına adapte eder. Bundan sonra üst üste getirilmiş ek yerleri bir defada kesilerek zemine yine özel yapıştırıcısıyla yapıştırılır. Rulo halindeki uygulamalarda ek yerleri ve kenar kısımlarının yapıştırılması yeterlidir.

PLASTİK KÖKENLİ ELASTİK YER DÖŞEME KAPLAMALARI

Elastik Yer Döşemelerinin Genel Özellikleri: Polivinilklorürden (PVC) yapılmış olan elastik yer döşemelerinin standartlarda geçen bazı sınıflandırmaları şu şekildedir:

• Homojen-Heterojen PVC Yer Döşemleri

• Yarı esnek karo PVC Yer Döşemleri

• Genleştirilmiş PVC Yer Döşemleri

• Aglomera Mantar Tabanlı PVC Yer Döşemleri

Homojen-Heterojen PVC Yer Döşemleri: Homojen Yer Döşemesi; kalınlığı boyunca aynı renk, aynı bileşim ve aynı desende olacak şekilde bir veya daha fazla tabakası bulunan yer döşemesidir. Heterojen Yer Döşemesi ise, bileşim ve/veya desen yönünden farklı bir aşınma tabakası ile diğer tabakalardan oluşabilen ve bir takviye maddesi ihtiva edebilen yer döşemesidir.

Genleştirilmiş PVC Yer Döşemleri: Genleştirilmiş PVC yer döşemeleri, basılı bir deseni bulunan köpüklü polivinil klorür tabakası üzerinde, saydam bir aşınma tabakası bulunduran ve bu basılı deseni ile kayıtlara geçebilen yer döşemeleridir.

Aglomera Mantar Tabanlı PVC Yer Döşemleri: Ana bileşeni aglomeralı mantar, aşınma tabakası ise homojen bir polivinilklorür olan yer döşemeleridir. Dekoratif mantar veya tahta gibi dekoratif malzemeler de aşınma tabakasının altında kullanılabilmektedir.

TS EN 426- Elastik Yer Döşemeleri- Levha Şeklinde- Genişlik, Uzunluk, Düzgünlük Ve Yüzey Düzlüğünün Tayini : Bu standart, levha şeklindeki elastik yer döşemelerinin genişlik, uzunluk, düzgünlük ve yüzey düzlüğünün tayinine dair metotları kapsamaktadır. Deney parçası yüzey tabakası yukarı gelecek şekilde masa üzerine konularak etkin genişlik üç ayrı noktada ölçülür. Üç ölçümün en küçüğü deney parçasının etkin genişliği olarak alınır. Sonuç mm cinsinden en yakın 5 mm ’ye yuvarlatılarak verilir. Genişlik ve uzunluk ölçümü ile kenar düzgünlüğü ve yüzey düzlüğünün tayini yapılır.

TS EN 427 - Elastik Yer Döşemeleri- Yer Karolarının Kenar Uzunluğunun, Dikliğinin Ve Doğrusallığının Tayini: Bu standart, kenar uzunluğu en az 150 mm olan dikdörtgen şeklindeki yer karolarının kenar uzunluğunu, dikliğini ve doğrusallığını tayin etmede kullanılan metotları kapsamaktadır. Uzunluk ölçümünde sonuç gösterimi; her bir yönde yapılan üç ilgili ölçünün ortalaması alınarak karonun kenar uzunluğu bulunur ve ortalama değer mm cinsinden ve virgülden sonra bir basamaklı olarak verilir. Diklik ve Doğrusallık ölçümlerinde ise bir yer karosunun her bir kenarının en büyük sapma değerleri 0,05 mm doğrulukla ölçülür ve rapor edilir.

TS EN 428 - Elastik Yer Döşemeleri - Toplam Kalınlığın Tayini: Bu standart elastik yer döşemelerinin toplam kalınlığının tayinine dair bir metodu kapsamaktadır. Deney parçası iki paralel plaka arasına yerleştirilir ve deney parçasının yapısına uygun olarak temas basıncı ayarlandıktan sonra plakalar arasındaki mesafe ölçülür. Kenarlardan en az 10 mm içerde olmak şartıyla her bir deney parçası için en az 10 ölçüm yapılır. Karo malzemelerde her bir deney parçası için, kenarlardan en az 10 mm içeriden olmak şartıyla, köşelere yakın dört ayrı noktada okuma yapılır. Elde edilen sonuçlar, ölçümlerin aritmetik ortalaması hesaplanarak 0,01 mm yaklaşımla verilir.

TS EN 429- Elastik Yer Döşemeleri- Kat Kalınlığının Tayini Bu standart, katlardan meydana gelen elastik yer döşemelerinde katların kalınlığının tayininde kullanılan bir metodu kapsamaktadır. Levha halindeki döşemeler için, numunenin tüm eni boyunca en az 100 mm genişlikte bir deney parçası alınır. Karo şeklindeki döşemelerde ise beş adet karo alınır. Her bir karodan iki adet deney parçası kesilir ve katların kalınlığı doğrudan; optik metotla ölçülür. Her bir kat için yapılan ölçümlerin aritmetik ortalaması hesaplanır. Sonuçlar 0,01 mm yaklaşımla verilir.

TS EN 430- Elastik Yer Döşemeleri - Birim Alan Kütlesinin Tayini: Bu standart elastik yer döşemelerinin birim alan kütlesini tayin etme metodunu kapsamaktadır. Deney parçalarının boyutları 0,1 mm doğrulukla ölçülür ve kaydedilir. Ayrıca, deney parçalarının kütleleri de 10 mg doğrulukla ayrı ayrı tartılır, kaydedilir.

TS EN 431 - Elastik Yer Döşemeleri - Sıyrılma Mukavemetinin Tayini: Bu standart, elastik yer döşemelerinde bir katı sıyırmak suretiyle katlar arası ayrılma mukavemetinin tayini metodunu kapsamaktadır. Her deney parçası için ortalama sıyrılma kuvveti 5 N. luk doğrulukla hesaplanır. Ayrıca her yönde alınan sonuçlardan elde edilen ortalama sıyrılma mukavemeti 50 mm.de newton cinsinden 5 newton doğrulukla verilir.

TS EN 432- Elastik Yer Döşemeleri- Kesme Kuvvetinin Tayini Bu standart, elastik yer döşemesi katlarının kesme kuvvetinin tayinini kapsamaktadır. Bir deney parçası, birindeki kesme yüzeyi 2000 mm² olacak şekilde sert iki tablanın yüzeylerine yapıştırılır ve ondan sonra, deney parçası bir çekme cihazında tabla yüzeylerine paralel olacak şekilde bir kuvvet uygulanarak kesilir. Cihazdan uygulanan en büyük kuvvet kaydedilir. Yer döşemesinin enine ve boyuna her iki yönde ortalama kesme kuvvetleri hesaplanarak sonuçlar bir newton doğrulukla newton olarak verilir.

TS EN 433- Elastik Yer Döşemeleri- Statik Yüklemeden Sonra Kalıcı Ezilmenin Tayini: Bu standart, elastik yer döşemesine sabit bir yükün uygulanıp kaldırılması sonucu oluşan döşemedeki kalıcı ezilmenin tayinine dair bir metodu kapsamaktadır. Deney parçası statik bir yüke maruz bırakılır ve kalınlık, yüklemeden önce ve yük kaldırıldıktan sonra çeşitli zaman aralıklarıyla ölçülür. Her bir deney parçası için kalıcı ezilme, t_o-t₁, hesaplanır. Bu değerlerin aritmetik ortalaması alınır ve sonuç 0,01 yaklaşımla gösterilir.

TS EN 434 - Elastik Yer Döşemeleri- Isıya Maruz Bırakıldıktan Sonra Boyut Kararlığının Ve Bükülmenin Tayini: Bu standart, elastik yer döşemesinin ısıya maruz bırakıldıktan sonra boyut kararlılığının ve bükülme özelliğinin tayinine ait bir metodu kapsamaktadır.

Boyut Kararlılığı: Her bir deney yönü için, altı uzunluk ölçümünden (üç deney parçasının her birinden ikişer okuma yapılarak hesaplanan değişimler kaydedilir. Bu değişimler ilgili ilk uzunluklara oranlanarak bağıl değişim değerleri hesaplanır. Altı sonucun ortalama değeri bulunur ve bu değer %0,05 yaklaşımla yüzde (%) cinsinden sonuç olarak verilir.

Bükülme: Yer döşemelerinin TS EN 428’de belirtildiği gibi ölçülen ortalama kalınlıkları yapılan her bir ölçümden çıkartılır. Her bir deney parçası için bulunan dört farkın ortalaması bulunur. Üç deney parçası için hesaplanan değerlerin ortalaması hesaplanır. Sonuç 0,05 mm yaklaşımla verilir.

TS EN 435 - Elastik Yer Döşemeleri - Esneklik Tayini: Bu standart, elastik yer döşemesinin esneme özelliğinin tayinine dair iki metodu kapsamaktadır.

Metot A: Deney parçası belirli şartlar altında bir mandrel etrafında 180° bükülür. Sonuçlar ‘çatlama var’ veya ‘çatlama yok’ şeklinde ifade edilir.

Metot B: Deney parçası, yarıçapı deney parçasının kalınlığından çok daha büyük olan bir silindirle iki sabit destek arasında merkezlenmiş bir kuvvetle deforme edilir. Sonuçlar ‘çatlama var’ veya ‘çatlama yok’ şeklinde ifade edilir.

TS EN 436- Elastik Yer Döşemeleri - Yoğunluk Tayini: Bu standart, homojen elastik yer döşemelerinin ve homojen olmayan diğer elastik yer döşemelerinin gözeneksiz her bir katının yoğunluğunun tayinine dair iki metodu kapsamaktadır.

Metod A: Kütlesi bilinen bir deney parçası bir sıvıya daldırılır, tekrar tartılır ve yoğunluğu hesaplanır.

Metod B: Deney parçasının yoğunluğu, bir yoğunluk gradyent kolonu kullanılarak grafiksel olarak tayin edilir. Üç deney parçası için bulunan sonuçların ortalaması hesaplanır ve bu değer 1 kg/m3 yaklaşımla ifade edilir.

Tekrarlanabilirlik, r Aynı deney malzemesi üzerinde aynı metotla aynı şarlarda (aynı analizci, aynı cihazlar, aynı laboratuvar) elde edilen iki deney sonucu arasındaki fark %95.lik güven sınırı için 1 kg/m3 .den fazla olmamalıdır.

Uyarlık, R Aynı deney malzemesi üzerinde aynı metotla fakat farklı şartlarda (farklı analizciler, farklı cihazlar, farklı laboratuvarlar) elde edilen iki ayrı ve bağımsız deney sonucu arasındaki fark %95.lik güven sınırı için 2 kg/m3 .den fazla olmamalıdır.

TS EN 662- Elastik Yer Döşemeleri- Rutubet Etkisiyle Kıvrılmanın Tayini: Bu standart, bir elastik yer döşemesi ıslak bir yüzeyle temas ettiğinde, döşemeye dik yönde meydana gelen deformasyonu belirleyen bir metodu kapsamaktadır. Bir deney parçası, nemli selülozik kağıt üzerine yerleştirilir ve deneyin başında ve sonunda, destek plakasının üst yüzeyi ile deney parçasının alt yüzeyi arasındaki dik uzaklık dört köşede ölçülür. Deney başladıktan 48 saat sonra alınan ölçümle, başlangıçtaki ölçüm arasındaki farktan, deney parçalarındaki kıvrılma veya eğilme hesaplanır. Beş adet deney parçasının kaydedilen eğilme değerlerinden en düşük dört tanesinin ortalaması hesaplanarak sonuç bir ondalıklı rakam halinde mm cinsinden ifade edilir.

TS EN 663 -Elastik Yer Döşemeleri Dekor Derinliğinin Tayini: Bu standart, aşağıdaki şekilde sınıflandırılan elastik yer döşemelerinin dekorlarındaki görünür değişmelerden yararlanarak dekor derinliğinin tayini için üç metodu kapsamaktadır. Grup 1 - Farklı bantları (renk ve rölyef olarak) uniform şekilde dağılmış ve 0,01 m 2 ’den 0,02 m2 ’ye kadar olan küçük alanlardaki dekor zemin oranı 1: 4’den büyük olmayan dekorlardır. Grup 2 - Bu oranın önemli ölçüde farklılıklar gösterdiği ve 0,01 m2 ile 0,02 m2 arasındaki bazı alanlarda dekorun yalnız bir parçasının bulunabildiği dekorlardır. Belirli kalınlığa kadar aşındırılan numunenin görünümündeki değişiklik aşağıda verilen gözleme metotlarından en az birisi ile değerlendirilir. Gözleme metodları şu şekildedir:

Metot A: Deney yapılan bölgenin aşındırmadan önceki ve aşındırma işleminden sonraki dekor ve zemin kısmının alanları ölçülür. Ölçme işlemi için şeffaf bir delikli tarama plakası (kare şeklindeki delik açıklığı ≤ 3 mm) veya düz yüzeyinde kare şeklinde yukarıdakine benzer bir bölge bulunan büyüteç kullanılır.

Metot B: Deney sonunda dekorları tamamen kaybolan bölgelerin etrafı çizilir ve bu kısmın alanı tespit edilir.

Metot C: Aşınmış alan ve dekorlu numunenin tamamı aynı anda göz seviyesinden bakılarak gözlenir. Deney parçasının başlangıç kalınlığı veya dekor derinliği sekiz ayrı yerde ölçülür. Deney parçası tezgâh yatağına yerleştirilir ve deney parçasının deney uygulanacak bölgesi sürekli bir şekilde uniform olarak ürün standardında verilen kalınlığa kadar aşındırılır. Kalınlıktaki azalma veya dekor derinliği ölçülür. Ölçüm sonucunda verilen aşındırma değerinin % 10’undan daha fazla eksik aşındırma belirlenmişse, verilen değere ulaşıncaya kadar aşındırmaya devam edilir. Dekor derinliği tekrar ölçülür. Aşındırılan yüzeye vaks emülsiyonu uygulanır ve daha sonra bu yüzey parlatılır.

TS EN 669- Elastik Yer Döşemeleri- Linol Yer Karoları- Atmosferik Nem Değişimlerinden Kaynaklanan Boyut Kararlılığı Tayini: Bu standart, karo şeklindeki elâstik yer döşemelerinde atmosferik nem değişimlerinden kaynaklanan boyut kararlılığının tayinini kapsamaktadır. Deney parçasının her bir kenarına dik kenarlardan 10 mm içeride olacak şekilde 2 işaret ve bu işaretlerin tam ortasına gelecek şekilde üçüncü bir işaret konularak deney parçaları kondisyonlanmadan ve kondisyonlandıktan sonra her bir yönde elde edilen üç sonucun ortalaması alınır. Her bir yöndeki uzunluk değişimleri hesaplanarak 5 deney parçası için bulunan değerlerin ortalaması boyut kararlılığı olarak verilir.